آب مهمترین نهادهی طبیعت برای توسعهی پایدارِ جوامع بوده و نقش روزافزون در بروز تنش یا تشکیل ائتلاف بین کشورها دارد. حساسیت و آسیبپذیری ایران، به دلیل واقع شدن در کمربند خشک و نیمهخشک کرهی زمین و قرارگیری در گسل ژئوپلتیکی بَری و بَحری، دوچندان است. در مقالهی حاضر، با دادهیابی منابع کتابخانهای، اسناد و آمار ملی و جهانی و مصاحبه با متخصصان نسبت به شناسائی چالشها، تحلیل و سطحبندی آن در پنج حوضه اصلی رودخانه مرزی مشترک با کشورهای همسایه، اقدام شد. نتایج این پژوهش با تصدیق نقش فزایندهی هیدروپلتیک در مناسبات منطقهای غرب آسیا، نشانگر ضعف ایران در درک صحیح فضای بینالملل و سیاستگذاری غیرواقعبینانه در زمینهی منابع آب مرزی میباشد. نتایج، بر اهمیت دیپلماسی مبتنی بر تفکر عقلانی و بهرهبرداری مشترک ذینفعان آبهای مرزی، جهت رفع تعارضات منطقهای و جلوگیری از ائتلاف آبی علیه ایران تاکید دارد؛ اقدامات همگرایانه با شرکای بینالمللی و اتحادهای آبی در چارچوب منافع مشترک، بهترین راهکار مواجه با بحرانهای موجود و تبدیل آن به فرصت توسعه و امنیت مرزها میباشد. همچنین، تشکیل کارگروههای مطالعاتی هر یک از حوضههای آبریزی مرزی، با رویکرد بین رشتهای متشکل از متخصصان آب، سیاست خارجی و حکمرانی، برای تدوین راهبرد و برنامه اقدام، مورد توصیه است.
fadaei tehrani M, noorbakhsh M. Analysis and stratification of hydropolitic challenges of Iran's border rivers. Iranian Dam and Hydroelectric Powerplant 2023; 10 (35) :1-16 URL: http://journal.hydropower.org.ir/article-1-538-fa.html
فدائی تهرانی محمدرضا، نوربخش سیدمهدی. تحلیل و سطحبندی چالشهای هیدروپلتیکی رودخانههای مرزی ایران. سد و نیروگاه برق آبی ایران. 1402; 10 (35) :1-16